Tijdens de eerste Coronagolf en lockdown in 2020 hielden we middels continu kwalitatief onderzoek een vinger aan de pols van mentaal Nederland. Corona bleek een prachtige katalysator voor onderstromen in de Nederlandse samenleving. Vooral tijdens de eerste lockdown kwamen veel diepere behoeftes aan een beter leven en een betere wereld naar boven. In die periode schreven we deze reeks artikelen.

HET VIRUS LEERT ONS EEN LES

15 april 2020

Corona komt niet toevallig

Het is een opvallend fenomeen in onze gesprekken: bijna niemand vindt corona gewoon iets dat nou eenmaal gebeuren kon. Vrijwel iedereen verleent een grotere betekenis aan het virus. Voor veel Nederlanders is het blijkbaar geen spontaan natuurverschijnsel, maar een respons van de natuur op ons onnatuurlijk gedrag. Het virus als morele spiegel.

In onze samenleving zijn de Grote Verhalen van religie en ideologie grotendeels verdwenen. Nu met de coronacrisis blijkt dat moraliteit niet bepaald weg is, en dat het narratief verbonden wordt aan een meer deugdzame relatie van ons mensen met in ieder geval de natuur en het klimaat.

Corona als teken

Het corona-virus lijkt door een meerderheid van de Nederlanders te worden gezien als een teken voor ons mensen, als een waarschuwing voor onze doorgeslagen levensstijl. “De natuur slaat terug, om ons een les te leren.” En opvallend is dat diezelfde meerderheid dat ook nog eens als een “zegen” ervaart. Deze tijd van sociale en economische restricties doet goed. “Onthouding zuivert uit wat troebel geworden was.” Zoals het water in de grachten van Venetië weer helder werd.

Dat vooralsnog onbewezen relaties tussen menselijk gedrag en het virus maar al te graag als waarheden worden aangenomen, laat zien dat het verlangen naar correcties op onze levensstijl er al lag, maar zich bij velen nog beperkte tot een onbestemde onrust en een knagend gevoel. De plotse crisis laat deze onderstroom boven komen. De moderne wereld voelde niet meer menselijk, deze coronacrisis paradoxaal genoeg wel. We hadden deze ingreep van buiten nodig om dat weer te kunnen ervaren.

Homo sapiens en betekenis geven

Wat uniek is aan de homo sapiens, is dat we verhalende wezens zijn. Behalve in de fysieke werkelijkheid, houden we ons hierdoor ook op in mentale werkelijkheden. Vanaf het ontstaan van de landbouw zo’n 10.000 jaar geleden, konden we met gedeelde overtuigingen coördinatiemechanismen ontwikkelen om in grote gemeenschappen te functioneren. Met leefregels en wetten hoger dan mensen zelf, konden individuele leden bij elkaar gehouden en zo nodig gecorrigeerd worden.

In onze geïndividualiseerde maatschappij zijn we verwijderd geraakt van collectieve verhalen en veel meer auteur van ons eigen levensverhaal geworden. Deze wereldwijde coronacrisis lijkt voor de meeste Nederlanders als correctie daarop te werken. We gaan met een zekere zin van opluchting weer mee met het idee dat we niet alles in eigen hand hebben en er grotere machten en krachten zijn die we te gehoorzamen hebben.

Einde van de consumptiemaatschappij?

Soberder leven als levensstijl zou een belangrijke, heel algemene deugd kunnen worden. Tot vlak voor de coronacrisis werd nog opiniërend gesproken en geschreven over onder andere vleesschaamte en vliegschaamte. Die discussies lijken nu al wel bijna door de werkelijkheid te zijn ingehaald. De coronacrisis leert ons dat deze behoefte als onderstroom altijd al aanwezig was. Nu wordt deze voor velen in hun eigen leven expliciet. Het bewijst op individueel niveau “dat het kan”. En het voelt collectief als iets dat we fijn vinden. “Een beetje meer autoloze zondag gevoel in de samenleving.”

Dat alles telt bij elkaar op tot een enorme shift in mindset bij een meerderheid van de Nederlanders. Maar gaat het ook tot echte verandering leiden? De mensen die wij interviewen, zijn daar sceptisch over. Ze zien anderen, maar ook zichzelf gemakkelijk terugglijden naar de oude, “onmenselijke” wereld. “Uiteindelijk is het een kwestie van leiderschap.” Minder een wereld van individuele mogelijkheden, meer een wereld van collectieve kaders. Daar is behoefte aan.

Voor meer informatie of hulp, bel Niels Willems, 06-50261083.

Tijdens de eerste Coronagolf en lockdown in 2020 hielden we middels continu kwalitatief onderzoek een vinger aan de pols van mentaal Nederland. Corona bleek een prachtige katalysator voor onderstromen in de Nederlandse samenleving. Vooral tijdens de eerste lockdown kwamen veel diepere behoeftes aan een beter leven en een betere wereld naar boven. In die periode schreven we deze reeks artikelen.

HET VIRUS LEERT ONS EEN LES

15 april 2020

Corona komt niet toevallig

Het is een opvallend fenomeen in onze gesprekken: bijna niemand vindt corona gewoon iets dat nou eenmaal gebeuren kon. Vrijwel iedereen verleent een grotere betekenis aan het virus. Voor veel Nederlanders is het blijkbaar geen spontaan natuurverschijnsel, maar een respons van de natuur op ons onnatuurlijk gedrag. Het virus als morele spiegel.

In onze samenleving zijn de Grote Verhalen van religie en ideologie grotendeels verdwenen. Nu met de coronacrisis blijkt dat moraliteit niet bepaald weg is, en dat het narratief verbonden wordt aan een meer deugdzame relatie van ons mensen met in ieder geval de natuur en het klimaat.

Corona als teken

Het corona-virus lijkt door een meerderheid van de Nederlanders te worden gezien als een teken voor ons mensen, als een waarschuwing voor onze doorgeslagen levensstijl. “De natuur slaat terug, om ons een les te leren.” En opvallend is dat diezelfde meerderheid dat ook nog eens als een “zegen” ervaart. Deze tijd van sociale en economische restricties doet goed. “Onthouding zuivert uit wat troebel geworden was.” Zoals het water in de grachten van Venetië weer helder werd.

Dat vooralsnog onbewezen relaties tussen menselijk gedrag en het virus maar al te graag als waarheden worden aangenomen, laat zien dat het verlangen naar correcties op onze levensstijl er al lag, maar zich bij velen nog beperkte tot een onbestemde onrust en een knagend gevoel. De plotse crisis laat deze onderstroom boven komen. De moderne wereld voelde niet meer menselijk, deze coronacrisis paradoxaal genoeg wel. We hadden deze ingreep van buiten nodig om dat weer te kunnen ervaren.

Homo sapiens en betekenis geven

Wat uniek is aan de homo sapiens, is dat we verhalende wezens zijn. Behalve in de fysieke werkelijkheid, houden we ons hierdoor ook op in mentale werkelijkheden. Vanaf het ontstaan van de landbouw zo’n 10.000 jaar geleden, konden we met gedeelde overtuigingen coördinatiemechanismen ontwikkelen om in grote gemeenschappen te functioneren. Met leefregels en wetten hoger dan mensen zelf, konden individuele leden bij elkaar gehouden en zo nodig gecorrigeerd worden.

In onze geïndividualiseerde maatschappij zijn we verwijderd geraakt van collectieve verhalen en veel meer auteur van ons eigen levensverhaal geworden. Deze wereldwijde coronacrisis lijkt voor de meeste Nederlanders als correctie daarop te werken. We gaan met een zekere zin van opluchting weer mee met het idee dat we niet alles in eigen hand hebben en er grotere machten en krachten zijn die we te gehoorzamen hebben.

Einde van de consumptiemaatschappij?

Soberder leven als levensstijl zou een belangrijke, heel algemene deugd kunnen worden. Tot vlak voor de coronacrisis werd nog opiniërend gesproken en geschreven over onder andere vleesschaamte en vliegschaamte. Die discussies lijken nu al wel bijna door de werkelijkheid te zijn ingehaald. De coronacrisis leert ons dat deze behoefte als onderstroom altijd al aanwezig was. Nu wordt deze voor velen in hun eigen leven expliciet. Het bewijst op individueel niveau “dat het kan”. En het voelt collectief als iets dat we fijn vinden. “Een beetje meer autoloze zondag gevoel in de samenleving.”

Dat alles telt bij elkaar op tot een enorme shift in mindset bij een meerderheid van de Nederlanders. Maar gaat het ook tot echte verandering leiden? De mensen die wij interviewen, zijn daar sceptisch over. Ze zien anderen, maar ook zichzelf gemakkelijk terugglijden naar de oude, “onmenselijke” wereld. “Uiteindelijk is het een kwestie van leiderschap.” Minder een wereld van individuele mogelijkheden, meer een wereld van collectieve kaders. Daar is behoefte aan.

Voor meer informatie of hulp, bel Niels Willems, 06-50261083.